Η καταστατική θέση
ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΩΝ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Το δικαίωμα της χορηγίας των Δημάρχων και των Προέδρων Κοινοτήτων
Η χορηγία αποτελεί μία περιοδική ,δημοσίου δικαίου, χρηματική παροχή, που καταβάλλεται ισοβίως από το Δημόσιο Ταμείο στους διατελέσαντες δημάρχους και προέδρους κοινοτήτων , μετά τη λήξη της θητείας τους, με βάση τις υπηρεσίες που πρόσφεραν επί μακρό χρόνο υπό την ιδιότητά τους αυτή.
Η χορηγία θεσμοθετήθηκε για τους δημάρχους αρχικά και εν συνεχεία για τους προέδρους των κοινοτήτων στους οποίους η χορηγούμενη απολαβή, στη διάρκεια της θητείας τους , δεν είχε αναγνωριστεί ως μισθός αλλά ως έξοδα παράστασης, καθεστώς που ίσχυε έως το 2010. Μέχρι τότε η χορηγία είχε τιμητικό χαρακτήρα.
Ο ρόλος που καλούνται να φέρουν εις πέρας οι αιρετοί , είναι αρκετά σημαντικός και καθοριστικός στην άσκηση της τοπικής εξουσίας και τη διεκπεραίωση των τοπικών υποθέσεων.Επιτελούν ένα δύσκολο και πολύπλευρο έργο για να ανταποκριθούν, με το φιλότιμό τους και τον ηρωισμό τους στις απαιτήσεις και τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Η επιτυχής άσκηση των δημόσιων τοπικών υποθέσεων απαιτεί αυταπάρνηση, αφοσοίωση και πλήρη απασχόληση.
1.Προϋποθέσεις καταβολής χορηγίας
Για τη χορήγηση ισοβίως μηνιαίας χορηγίας στους δημάρχους απαιτείται:
α) Οι δήμαρχοι να έχουν κατά την απομάκρυνσή τους από τη θέση οκταετή πραγματική υπηρεσία δημάρχου(άρθρο 1 παρ.1 Ν.91/1943, όπως έχει αντικατασταθεί παρ.1 του άρθρου 1 Ν.1770/1944 και παρ.1 άρθρο 1 Ν.293/1976) ή
β) Οι δήμαρχοι να έχουν επταετή υπηρεσία δημάρχου και τετραετή δημοτικού συμβούλου ή προέδρου κοινότητας(άρθρο 1 παρ.8 του Ν.91/1943, όπως προστέθηκε με την παρ.1 του άρθρου 2 του Ν.293/1976) ή
γ) Δικαίωμα μηνιαίας χορηγίας από το Δημόσιο αποκτούν και όσοι διετέλεσαν σε θέσεις δημάρχων και προέδρων κοινοτήτων, εφόσον έχουν συνολική πραγματική υπηρεσία δημάρχου, προέδρου και κοινοτικού συμβούλου είκοσι (20) ετών, εκ των οποίων μια πλήρη τετραετία αιρετού δημάρχου ή προέδρου και συμπληρωμένο το 65ο έτος της ηλικίας του (παρ.19α άρθρο 4 Ν. 3513/2006).
Εάν κατά την άθροιση των ετών υπηρεσίας προκύπτει χρονικό διάστημα ίσο προς έξι(6) τουλάχιστον μήνες, θεωρείται ως πλήρες έτος(άρθρο 3 παρ. 2.Ν. 91/1943).
Για τη χορήγηση ισοβίως μηνιαίας χορηγίας προέδρων κοινοτήτων απαιτείται:
α)Οι πρόεδροι κοινοτήτων, να έχουν οκταετή πραγματική υπηρεσία προέδρου κοινότητας( άρθρο 3 εδάφ. α’ Ν. 1205/1981).
β)Οι πρόεδροι κοινοτήτων οι οποίοι δεν έχουν πλήρη οκταετή πραγματική υπηρεσία προέδρου κοινότητας δικαιούνται της ανωτέρω μηνιαίας χορηγίας εφ’όσον μέχρι την ισχύ του Ν.1205/1981 έχουν συνολική πραγματική υπηρεσία προέδρου και κοινοτικού συμβούλου της κοινότητας 20 έτη εκ των οποίων μία περίοδος ως αιρετός πρόεδρος. Η μηνιαία χορηγία αυτών συνίσταται στη βασική χορηγία των οκτώ ετών πραγματικής υπηρεσίας ανεξάρτητα από τα έτη συνολικής υπηρεσίας τους ( άρθρο 21 Ν.1205/81).
γ) Οι πρόεδροι κοινοτήτων να έχουν επταετή υπηρεσία προέδρου κοινότητας και τετραετή κοινοτικού συμβούλου ή δημάρχου( άρθρο 6 παρ. 1 Ν. 1205/1981 και άρθρο 1 παρ.8 Ν. 91/1943).
Εάν κατά την άθροιση των ετών υπηρεσίας προκύπτει χρονικό διάστημα ίσο προς έξι τουλάχιστον μήνες , θεωρείται ως πλήρες έτος (άρθρο 3 παρ.3 Ν. 1205/1981).
Η προγενέστερη υπηρεσία δημάρχου , ως προέδρου κοινότητας συνυπολογίζεται τόσο για τη θεμελίωση όσο και για τον καθορισμό του ποσού της χορηγίας( άρθρο 1 παρ.9 του Ν. 91/1943, όπως προστέθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 1205/1981). Δήμαρχοι και πρόεδροι κοινότητας με υπερτετραετή θητεία στη θέση αυτή μπορούν να προσμετρούν και χρόνο βουλευτικής θητείας για τη θεμελίωση δικαιώματος χορηγίας εφόσον ο χρόνος της βουλευτικής θητείας δεν χρησιμεύει για τη λήψη βουλευτικής σύνταξης( άρθρο 2 παρ.22 Ν. 3075/2002).
2.Κατάργηση χορηγίας
Με το άρθρο πρώτο υποπαρ.Β.1α του Ν. 4093/12( ΦΕΚ 222/ ΤΑ’/12-11-2012): «Οι διατάξεις των άρθρων 1 του Ν. 91/1943 (Α’129), 1 και 2 του ν.δ.99/1974( Α’295) και της παρ.19 του άρθρου 4 του Ν.3513/2006( Α’265) παύουν να ισχύουν για όσους από τα αναφερόμενα σε αυτές πρόσωπα αποκτούν για πρώτη φορά την ιδιότητα του Βουλευτή ή του Δημάρχου, από την επομένη της ημερομηνίας έναρξης ισχύος του παρόντος νόμου.». Με το παραπάνω άρθρο καταργείται η βουλευτική σύνταξη και η χορηγία για όσους αποκτήσουν για πρώτη φορά την ιδιότητα του Βουλευτή ή του αιρετού οργάνου των ο.τ.α. α’ βαθμού, αντίστοιχα, από την επομένη της έναρξης ισχύος του νόμου αυτού( 13.11.2012).
3. Κανονισμός χορηγίας
Ο ενδιαφερόμενος για την αναγνώριση του δικαιώματος απόληψης της χορηγίας ή για την αύξηση του ποσού της , υποβάλλει αίτηση με τη γέννηση του δικαιώματος στον οικείο δήμο ή κοινότητα με τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά , η οποία στη συνέχεια διαβιβάζεται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους( άρθρο 5 παρ.1 Ν. 91/1943), ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΙΣΘΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ, Διεύθυνση 43η, Τμήμα Γ’, για την έκδοση της σχετικής πράξεως( αρίθμ. οικ. 186022/20.12.2010 έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών). Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για τον κανονισμό της χορηγίας καθορίζονται με την ΥΑ 34404/1943 ( ΦΕΚ 96/ΤΒ’/1943). Το ποσό της μηνιαίας χορηγίας ανέρχεται σε τόσα εικοστά πέμπτα των εκάστοτε μηνιαίων εξόδων παράστασης που τους καταβάλλονται κατά το χρόνο εξόδου τους από την υπηρεσία , όσα είναι τα έτη υπηρεσίας του δημάρχου/ προέδρου κοινότητας. ( άρθρο 3 παρ.1 Ν.91/1943, άρθρο 3 παρ.2 Ν. 1205/1981 και άρθρο 10 παρ.1 Ν. 2703/99).
Με την έκδοση της πράξης του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους ( Γ.Λ.Κ.) για τον κανονισμό χορηγίας αιρετού και εφόσον ο δικαιούχος αυτής έχει συμληρώσει το προβλεπόμενο από το νόμο όριο ηλικίας, ξεκινά από το δημόσιο ταμείο η καταβολή της χορηγίας.
Στις περιπτώσεις που έχει εκδοθεί συνταξιοδοτική απόφαση σύμφωνα με τις διατάξεις που ίσχυαν μέχρι 31.12.2014, αλλά δεν καταβάλλεται η σύνταξη/ χορηγία καθώς δεν έχει συμπληρωθεί το ισχύον κατά περίπτωση ηλικιακό όριο, οι συντάξεις αυτές υπολογίζονται εκ νέου με βάση τα οριζόμενα στο Ν. 4387/2016( ΦΕΚ85/ΤΑ’/12.05.2016) , κατ’εφαρμογή του άρθρου 6 του νόμου αυτού, όπως ισχύει.
Από 1.1.2017 , κατά την άποψη του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Αλληλεγγύης, οι δήμαρχοι υπάγονται στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης , ως λειτουργοί των ΟΤΑ και συγκεκριμένα στο άρθρο 4 του Ν. 4387/2016. Επομένως δικαιούνται Εθνικής και Ανταποδοτικής Σύνταξης κατά τα άρθρα 7 και 8 του Ν. 4387/2016. Με την υπαγωγή αυτή αλλάζει , ριζικά ο τρόπος υπολογισμού της χορηγίας των αιρετών. Το καταβαλλόμενο ποσό της χορηγίας θα μειωθεί σημαντικά.
Άποψή μας είναι ότι οι αιρετοί των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμίδας δεν υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 4 του Ν. 4387/2016, γιατί δεν είναι υπάλληλοι ή λειτουργοί . Επίσης η γραμματική και τελολογική ερμηνεία της διάταξης αυτής δεν καταλήγει στην υπαγωγή των αιρετών στον ΕΦΚΑ.
Για το λόγο αυτό η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας( Κ.Ε.Δ.Ε.) με την αρίθμ. 203/14.3.2018 απόφασή της ζήτησε από τον Υφυπουργό Εργασίας να αποστείλει διευκρινιστικό έγγραφο-εγκύκλιο προς την αρμόδια υπηρεσία του ΓΛΚ, ώστε να εξαιρούνται από τη ρύθμιση του άρθρου 4 του Ν. 4387/2016 οι χορηγίες των αιρετών, δεδομένου ότι δεν υπάρχει ρητή αναφορά στο νόμο αυτό. Μέχρι και σήμερα το Υπουργείο δεν έχει προβεί στην έκδοση σχετικής εγκυκλίου και η καθ’ύλην αρμόδια διεύθυνση του ΓΛΚ, για την έκδοση των πράξεων κανονισμού χορηγιών , η 43η,δεν έχει σχετική ενημέρωση και κατεύθυνση για τον τρόπο υπολογισμού των χορηγιών και έτσι παρά πολλές αιτήσεις δικαιούχων βρίσκονται σε εκκρεμότητα.
4. Όριο ηλικίας για την καταβολή χορηγίας
Σχετικά με το απαιτούμενο όριο ηλικίας για την καταβολή χορηγίας σε δημάρχους ή προέδρους κοινοτήτων που εξελέγησαν μέχρι τη έναρξη ισχύος του Ν. 4093/2012, ορίζονται τα ακόλουθα:
α) Για όσους απέκτησαν την ιδιότητα του δημάρχου ή του προέδρου της κοινότητας μέχρι την 31/12/1992 ή θεμελιώνουν δικαίωμα χορηγίας( οκταετία) από 01/01/1998 και μετά, ισχύει όριο ηλικίας εξήντα (60) ετών, προκειμένου για άντρες και πενήντα οκτώ(58) ετών προκειμένου για γυναίκες( άρθρο 9 παρ.4 Ν. 1902/90, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 3 παρ.1 του Ν. 1976/91).Για όσους δημάρχους της κατηγορίας αυτής κρίνονται ανίκανοι σε ποσοστό 67% και άνω ή είναι παραπληγικοί , τετραπληγικοί κλπ, η χορηγία καταβάλλεται από την ημερομηνία που κατέστησαν ανίκανοι.
β) Για όσους απέκτησαν για πρώτη φορά την ιδιότητα του δημάρχου ή του προέδρου της κοινότητας από 01/01/1993 μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν. 4093/2012, ανεξαρτήτως εάν ήταν ή όχι ασφαλισμένοι μέχρι 31/12/1992( παλαιοί ασφαλισμένοι) ίσχυε όριο ηλικίας εξήντα πέντε(65) ετών , τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες( άρθρα 3 και 18 παρ.3 Ν. 2084/92).
Το συγκεκριμένο όριο ηλικίας αυξήθηκε από το 65ο στο 67ο έτος για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα χορηγίας από 01/01/2013 και μετά με εξαίρεση τα πρόσωπα που κρίνονται ανίκανα σε ποσοστό 67% και άνω , οπότε η χορηγία καταβάλλεται από τότε που κατέστησαν ανίκανα.
γ) Για όσους αναγνώρισαν δικαίωμα χορηγίας μετά την 6η Μαρτίου 1985 και μέχρι 31/12/1997, η χορηγία καταβάλλεται την 1η Ιανουαρίου του έτους που ακολουθεί μετά τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους( άρθρο 6 παρ.1 και 2 Ν. 1518/1985, όπως τροποποιήθηκε από την παρ.3 του άρθρου 15 του Ν. 1813/88). Αν οι παραπάνω κατέστησαν ανίκανοι σε ποσοστό 67% και άνω πριν τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους, η χορηγία καταβάλλεται από την επομένη της αποχώρησής τους από την υπηρεσία, εφόσον η ανικανότητα επήλθε κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους ή από την επομένη της ημερομηνίας που κατέστησαν ανίκανοι, εφόσον η ανικανότητά τους επήλθε μετά την έξοδό τους από την υπηρεσία.
δ) Για όσους αναγνώρισαν δικαίωμα χορηγίας μέχρι την ημερομηνία ισχύος του Ν. 1518/1985, δηλαδή μέχρι την 6η Μαρτίου 1985, η χορηγία καταβάλλεται ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας , από την επομένη της απομακρύνσεως του δημάρχου ή του προέδρου της κοινότητας από την υπηρεσία του ( άρθρο 4 Ν. 91/43, άρθρο 5 παρ. 1 Ν. 1305/1981).
5. Διακοπή ή Αναστολή χορηγίας
Η χορηγία διακόπτεται εφόσον συντρέχει:
α) Καταδίκη του δικαιούχου σε ποινή για οιοσδήποτε αδίκημα και μέχρι τη λήξη της ποινής, ( εκτός εάν έχει καταδικασθεί σε βαθμό κακουργήματος για κλοπή , υπεξαίρεση, απάτη, ιδιοποίηση, πλαστογραφία, απιστία ή παραποίηση εφόσον τα εν λόγω αδικήματα στρέφονται κατά του Δημοσίου , ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ , οπότε επέρχεται οριστική απώλεια της χορηγίας). Όταν εκλείψουν οι λόγοι της διακοπής, καταβολής χορηγίας, η καταβολή αρχίζει ή επαναλαμβάνεται από την πρώτη του επομένου της άρσης μηνός( άρθρο 7 παρ.2 του Ν. 91/1943).
β) Επανεκλογή του δικαιούχου( ή λήπτη) χορηγίας δημάρχου, προέδρου κοινότητας ή διορισμός του ως δημόσιου ή δημοτικού υπαλλήλου η υπαλλήλου δημοτικού ιδρύματος.
Οι λαμβάνοντες χορηγία οφείλουν εντός μηνός από της δημοσιεύσεως της καταδικαστικής απόφασης να αναγγείλουν στο δήμο/ κοινότητα τον επελθόντα λόγο αναστολής της άσκησης του δικαιώματος της χορηγίας( άρθρο 7 παρ. 3 Ν. 91/43). Όσοι παραλείπουν να προβούν στην προαναφερόμενη αναγγελία υπόκεινται σε ποινική δίωξη σε περίπτωση ζημίας του δήμου/ κοινότητας, λόγω αχρεωστήτως ληφθείσας χορηγίας ( άρθρο 7 παρ. 4 του Ν. 91/43).
6. Απώλεια δικαιώματος χορηγίας
Ο δικαιούχος του δικαιώματος χορηγίας αποξενώνεται απ’αυτό, όταν προκύψει:
α) Απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας από το δικαιούχο.
β) Καταδίκη του δικαιούχου σε βαθμό κακουργήματος για κλοπή, υπεξαίρεση, απάτη, ιδιοποίηση, πλαστογραφία , απιστία ή παραποίηση εφόσον τα εν λόγω αδικήματα στρέφονται κατά του δημοσίου , ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ. Το δικαίωμα αυτό ανακτάται όταν παρέχεται χάρις με άρση των συνεπειών ή επέρχεται αποκατάσταση και η άσκησή του αρχίζει ή επαναλαμβάνεται από την πρώτη του επομένου της άρσης μηνός.
γ) Παράλειψη του δικαιούχου να αναγγείλει την καταδίκη του για εγκληματική ποινή για οιοδήποτε αδίκημα( άρθρο 8 Ν. 91/1943).
7. Θάνατος δικαιούχου χορηγίας
Η καταβολή της χορηγίας παύει με το θάνατο του δικαιούχου( άρθρο 9 Ν. 91/1943).
Σύμφωνα με το άρθρο 21 του Ν. 4505/1996 και άρθρο 6 παρ. 1 Ν. 1205/1981 η χήρα και τα νόμιμα ή τα νομιμοποιημένα τέκνα του δικαιωθέντος ή δικαιουμένου χορηγίας δημάρχων έχουν δικαίωμα χορηγίας από το οικείο ταμείο με τις προϋποθέσεις με τις οποίες έχουν δικαίωμα συντάξεως η χήρα και τα τέκνα του τακτικού δημοτικού υπαλλήλου, εφαρμοζομένων αναλόγως των περί συντάξεως δημοτικών υπαλλήλων διατάξεων.
8. Εκχώρηση – Κατάσχεση χορηγίας
Η χορηγία δεν εκχωρείται ούτε κατάσχεται ( παρ.1 άρθρου 10 Ν. 91/1943, άρθρο 6 παρ.1 Ν. 1205/1981).
Κατ’εξαίρεση, επιτρέπεται εκχώρηση ή κατάσχεση μέχρι 25% του ακαθαρίστου ποσού της χορηγίας για έξοδα διατροφής των σύμφωνα με το νόμο δικαιουμένων ή για χρέη από κάθε αιτία προς το δημόσιο, δήμους, κοινότητες και δημοτικά ή κοινοτικά ιδρύματα( παρ.2 άρθρο 10 Ν. 91/1943).
Σε περίπτωση συρροής κατασχέσεων το σύνολο αυτών κατά την εκτέλεση δεν δύναται να υπερβεί τα 2/5 του ακαθάριστου ποσού , πριτιμώμενης της κατασχέσεως ή αναγγελίας της εκχωρήσεως λόγω διατροφής των σύμφωνα με το νόμο δικαιουμένων . Οι άλλες εκχωρήσεις ή κατασχέσεις εκτελούνται κατά σειρά κοινοποιήσεως ή αναγγελίας στο αρμόδιο ταμείο ( άρθρο 10 παρ. 3 Ν. 91/1943).
9. Συνταξιούχοι του Δημοσίου και χορηγία
Το Ελεγκτικό Συνέδριο ( ΕλΣυν.), ως Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο, έχει κρίνει ότι η χορηγία προσιδιάζει στη σύνταξη( Πρακτικά της 2ας/28-1-1980 και της 1ης / 27-2-1981 ειδικών συνεδριάσεων της Ολομ. του ΕλΣυν ), Ολομ. ΕλΣυν. 826/2011, Ολομ.ΕλΣυν. 1760/2010, ΕλΣυν. 2266/2005 Τμ. Ι ), Ολομ. ΕλΣυν.498/2014, ΕλΣυν. 1299/2014.
Η χορηγία αποτελεί σύνταξη, πλην , όμως, δεν αποτελεί « κύρια» κατά τη γνωστή έννοια του όρου στη νομοθεσία, ούτε καταβάλλεται από « ασφαλιστικό φορέα κύριας ασφάλισης» , αλλά από το Δημόσιο Ταμείο.
Από 1/1/1985( παρ.1 άρθρου 1 του Ν. 1518/1985) η δαπάνη για τις χορηγίες των δημάρχων και προέδρων κοινοτήτων βαρύνει το Δημόσιο, έτσι σύμφωνα με την αρχή της μη καταβολής από το Δημόσιο διπλής σύνταξης, όσοι λαμβάνουν σύνταξη από το δημόσιο , οι οποίοι εν τω μεταξύ έχουν θεμελιώσει δικαίωμα χορηγίας δεν δικαιούνται να λάβουν χορηγία και σύνταξη, αλλά οφείλουν να επιλέξουν ή τη χορηγία ή τη σύνταξή τους. Στις περιπτώσεις που κατ’εξαίρεση είναι νόμιμη η καταβολή της κανονισθείας χορηγίας σε εν ενεργεία δημόσιο υπάλληλο, τίθεται ο πρόσθετος περιορισμός προς τις ακαθάριστες αποδοχές του Προέδρου του Αρείου Πάγου . Δηλαδή η χορηγία δεν καταβάλεται στην περίπτωση που ο δικαιούχος λαμβάνει σύνταξη ή χορηγία ή αποδοχές γενικά από το ταμείο του Δημοσίου ή του δημόσιου τομέα του άρθρου 1 του Ν 1256/1982 ή Ν.Π.Δ.Δ. για έμμισθες προς αυτά υπηρεσίες , το ποσό των οποίων, αν υπολογισθεί μεμονωμένα ή αθροιστικά , υπερβαίνει το σύνολο των ακαθάριστων αποδοχών του Προέδρου του Αρείου Πάγου με είκοσι εννέα χρόνια δημόσιας υπηρεσίας και με τα τακτικά επιδόματα σπουδών, συζύγου και δύο τέκνων. Συναφώς προς τα ανωτέρω το άρθρο 58 παρ. 8 του ΠΔ 166/2000( Α’153), όπως αντικαταστάθηκε και ισχύει με το άρθρο 58 παρ.8 του ΠΔ 169/2007( Α’210),ορίζει: « Δεν καταβάλλεται από το Δημόσιο Ταμείο διπλή σύνταξη». Δεν καταλαμβάνει τους αιρετούς εφόσον έχουν αποχωρήσει από την υπηρεσία τους μέχρι 31/12/1984( πριν την ισχύ του νόμου 1518/1985).
Αναλυτικότερα στο άρθρο 3 παρ.1 του Ν. 1205/1981 « Περί χορηγίας Δημάρχων και Προέδρων Κοινοτήτων , τροποποιήσεως και συμπληρώσεως της συνταξιοδοτικής νομοθεσίας των υπαλλήλων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως και άλλων τιμών διατάξεων»( Α’249) ορίζεται ότι: «Οι από 1ης Ιανουαρίου 1925 διατελέσαντες ή εφ’εξής διατελούντες Πρόεδροι Κοινοτήτων , έχοντες οκταετή πραγματικής υπηρεσίας Προέδρου Κοινότητας , απομακρυνόμενος οπωσδήποτε της υπηρεσίας , δικαιούνται ισοβίως μηνιαίας χορηγίας(…). Στο άρθρο 6 παρ.1 περ.α’ του ως άνω νόμου, ορίζεται ότι η διάταξη του άρθρου 7 του Ν. 91/1943 « Περί κωδικοποιήσεως πασών των περί χορηγίας εις διατελέσαντες Δημάρχους ισχυουσών διατάξεων και περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως αυτών» ( Α’129), εφαρμόζεται αναλόγως και επί της χορηγίας των Προέδρων Κοινοτήτων. Με την τελευταία αυτή διάταξη του άρθρου 7 , ορίζεται, ειδικότερα, ότι: « 1. Το εις αποληψιν της χορηγίας δικαίωμα δεν δύναται να ασκθή εάν ο δικαιούχος: α) (..) β) διορισθεί δήμαρχος ή δημόσιος υπάλληλος ή υπάλληλος δημοτικού ιδρύματος.2. Αρθέντος του λόγου της μη ασκήσεως , το εις την χορηγίαν δικαίωμα άρχεται ή επαναλαμβάνεται από της πρώτης του επομένου μετά την άρσιν μηνός. 3. Ο εις τας διατάξεις της παρ.1 υπαγόμενοι οφείλουσιν εντός μηνός από της (….) αναλήψεως καθηκόντων δημάρχου ή δημοσίου ή δημοτικού υπαλλήλου ή υπαλλήλου δημοτικού ιδρύματος να αναγγείλωσιν εις τον κατά την παρ.4 του άρθρου 1 δήμον τον επελθόντα λόγον αναστολής της ασκήσεως του δικαιώματος. 4. Οι παραλείποντες την κατά την προηγούμενων παράγραφος αναγγελίαν υπόκεινται , εις περίπτωσιν ζημίας του Δήμου συνεπεία αχρεωστήτως ληφθείσας χορηγίας , εις ποινικήν δίωξιν(…)».
Σχετικές διατάξεις
Τμήμα ΙΙ ΕλΣυν. 920,949/1990, Τμήμα Ι 150/2000ΕλΣυν., Τμήμα Ι 635/2015 ΕλΣυν.
ΓΛΚ 130285/0092/22-12-211
Εγκ. 38 ΟΑΕΕ/1-10-2013
Α.Π. ΔΙΠΑ/Φ8/38/35814/18-7-2005 πρώην ΤΕΒΕ
ΓΛΚ 58043/0092/15-5-2013
Για τους βουλευτές δεν ισχύει η απαγόρευση αυτή και καταβάλλονται σωρευτικά και οι δύο συντάξεις, κατά το ΝΔ 99/1974.
Η παρ. 2 του άρθρου 5,του ΝΔ 99/1974 « περί συνταξιοδοτήσεως των Προέδρων ή Αντιπροέδρων Κυβερνήσεως, των Βουλευτών κλπ αντικαθίστανται ως ακολούθως:
« 2. Η υπό των διατάξεων του παρόντος νομοθετικού διατάγματος προβλεπομένη σύνταξις καταβάλλεται, ανεξαρτήτως εάν οι δικαιούχοι ταύτης δικαιούνται και ετέρας συντάξεως ή βοηθήματος εκ του Δημοσίου η Ασφαλιστικού τινός Οργανισμού κύριας ή επικουρικής ασφαλίσεως. Η διάταξης της παρ.4 του άρθρου 58 του Α.Ν. 1854/1951, ως ηρμηνεύθη αυθεντικώς υπό του άρθρου 4 του ΝΔ 2704/1951, δεν έχει εφαρμογή εν προκειμένω».
Η αυτοδίκαια εκ του νόμου περικοπή του συνόλου της σύνταξης , αποτελεί για το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου( Ε.Δ.Δ.Α.) την αναγκαία και ικανή συνθήκη ανατροπής της δίκαιης ισορροπίας μεταξύ των ατομικών δικαιωμάτων και του δημόσιου συμφέροντος. Στην πετίπτωση αυτή η συμπεριφορά του κράτους- μέλους αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας και συνιστά προσβολή του δικαιώματος στην περιουσία, κατά το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Εωρωπαικής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Σνθρώπου( Ε.Σ.Δ.Α.). Επομένως , η κατά το άρθρο 58 παρ.8 του ΠΔ 169/2007, αυτοδίκαιη, πλήρης στέρηση της δεύτερης σύνταξης από το Δημόσιο θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι συνιστά προσβολή του δικαιώματος στην περιουσία , κατά το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ε.Σ.Δ.Α.( ΕλΣυν. Ολομ. 1938/2009).
Το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου( Π.Π.Π.) της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για την προστασία των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών( Ε.Σ.Δ.Α.), που κυρώθηκε μαζί με τη Σύμβαση με το ΠΔ 53/1974 και έχει, σύμφωνα με το άρθρο 28 παρ.1 του Συντάγματος αυξημένη , έναντι των κοινών νόμων , ισχύ, ορίζει ότι « Παν φυσικόν πρόσωπο δικαιούται σεβασμού της περιουσίας του. Ουδείς δύναται να στερηθεί της ιδιοκτησίας αυτού , ει μη μόνο δια λόγους δημόσιας ωφέλειας και υπό τους προβλεπόμενους υπό του νόμου και των γενικών αρχών του διεθνούς δικαίου όρους».
Στην έννοια της περιουσίας κατά τις ανωτέρω διατάξεις, περιλαμβάνονται όχι μόνο εμπράγματα δικαιώματα, αλλά και όλα τα δικαιώματα « περιουσιακής φύσεως» και τα κεκτημένα « οικονομικά συμφέροντα».
Μετά την παραπάνω τεκμηρίωση και το νομικό συλλογισμό. , είναι πρόδηλο ότι από την παρ. 8 του άρθρου 58 του ΠΔ 169/2007 πρέπει να εξαιρεθούν οι δήμαρχοι και οι πρόεδροι κοινότητας, με νομοθετική ρύθμιση. Η ρύθμιση αυτή δεν αντίκειται στην αρχή της ισότητας του άρθρου 4 παρ.1 του Συντάγματος, αφού οι δήμαρχοι και οι πρόεδροι κοινότητας, αναδεικνυόμενοι δι’εκλογής συνιστούν διαφορετική κατηγορία προσώπων σε σχέση με τα πρόσωπα που, μετά από διορισμό , αποκτούν την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου , γεγονός που δικαιολογεί και τη διαφορετική συνταξιοδοτική τους αντιμετώπιση από τον κοινό νομοθέτη.
Ειδοποιά στοιχεία διαφοροποίησης των δημάρχων από τους δημοσίους υπαλλήλους- συνταξιούχους του δημοσίου είναι:
• Ο τρόπος με τον οποίο αναδεικνύονται και αποκτούν την αντίστοιχη ιδιότητα. Εκλογή στην μία περίπτωση , διορισμός στην άλλη.
• Η αβεβαιότητα ή μη περί τη συνεχή άσκηση του αντίστοιχου λειτουργήματος ή των εκ της κατεχόμενης θέσεως καθηκόντων- μεταβολή της προτιμήσεως του εκλογικού σώματος στην μία περίπτωση, μονιμότητας στην άλλη- , γεγονός, που καθιστά τις συνθήκες από τις οποίες τελούν οι δήμαρχοι και οι δημόσιοι υπάλληλοι μη συγκρίσιμες.
Η νομοθετική ρύθμιση μπορεί να γίνει σε σχετικό συνταξιοδοτικό νομοσχέδιο που θα φέρει , κατά το ισχύον Σύνταγμα, η Κυβέρνηση στη Βουλή με συγκεκριμένη διάταξη ή με τον τύπο της τροπολογίας των αρμοδίων Υπουργών.
Διατύπωση της νομοθετικής διάταξης
Στην παρ.8 του άρθρου 58 του Π.Δ. 169/2007( Α’210) « Κώδικας Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων» προστίθεται δεύτερο εδάφιο:
« Η υπό των διατάξεων των νόμων 91/1943(Α’129) , 1205/1981( Α’249) και 3513/2006( Α’265) προβλεπόμενη χορηγία για τους Δημάρχους και Προέδους Κοινοτήτων καταβάλλεται, ανεξαρτήτως εάν οι δικαιούχοι αυτής δικαιούνται και άλλης συντάξεως ή βοηθήματος εκ του Δημοσίου ή κάποιου Ασφαλιστικού Οργανισμού κύριας ή επικουρικής ασφάλειας».
Αν για οποιοδήποτε λόγο δεν είναι δυνατή η παραπάνω νομοθετική ρύθμιση για τη χορηγία, τότε εναλλακτικά μπορούν να γίνουν:
α) Κατάργηση του άρθρου 1 παρ.1 του Ν. 1518/1985 και πρόβλεψη ότι η καταβολή της χορηγίας των δημάρχων και προέδρων κοινοτήτων βαρύνει τους οικείους δήμους, όπως ίσχυε πριν την ψήφιση του Ν. 1518/1985. Οι κρατήσεις που πληρώνουν οι αιρετοί (10% επί συνολικού ποσού των ακαθαρίστων εξόδων παράστασης ή της αποζημίωσης που λαμβάνουν ), αν καταβάλλονται υπέρ των δήμων, μπορούν να υποστηρίξουν την πληρωμή των χορηγιών ή
β) Η θητεία των δημάρχων και προέδρων κοινοτήτων , η οποία θεμελιώνει καταβολή χορηγίας, αλλά δεν λαμβάνεται από τους δικαιούχους, επειδή ταυτόχρονα λαμβάνουν και σύνταξη από το δημόσιο, μπορεί να υπολογίζεται για την προσαύξηση του ανταποδοτικού τμήματος της κύριας σύνταξης ( άρθρο 8 του Ν. 4387/2016, ΦΕΚ Α’85) και της επικουρικής σύνταξης.
10. Ισχύον καθεστώς στις Ευρωπαϊκές Χώρες για την καταβολή χορηγίας( σύνταξης) στους αιρετούς άρχοντες
- Στη Νορβηγία από το 1980 το Συμβούλιο ενός ΟΤΑ μπορεί να χορηγεί σύνταξη στα μέλη του . Για να εισπράττει πλήρη σύνταξη , πρέπει να έχει εκλεγεί επί τουλάχιστον 20 χρόνια και το ύψος της ποικίλλει ανάλογα με τις καταβαλλόμενες αποδοχές .
- Στη Σουηδία οι αιρετοί για να τύχουν σύνταξης πρέπει να έχουν ασκήσει καθήκοντα σε πλήρη απασχόληση και ποικίλει σε συνάρτηση με τη διάρκεια της θητείας.
- Στη Δανία οι δήμαρχοι έχουν δικαίωμα συνταξιοδότησης ύστερα από οκτώ (8) χρόνια.
- Στο Βέλγιο μόνο οι δήμαρχοι και οι αντιδήμαρχοι μπορούν να εισπράττουν σύνταξη, αρκεί να έχουν φθάσει σε ηλικία εξήντα(60) χρονών και να έχουν ασκήσει τα καθήκοντά τους επί 60 μήνες τουλάχιστον.
- Στη Γαλλία οι δήμαρχοι υπάγονται στο καθεστώς της επικουρικής συνταξιοδότησης των εκτάκτων υπαλλήλων του δημοσίου και των ΟΤΑ. Οι συντάξεις τους υπολογίζονται σύμφωνα με το ύψος των αποζημιώσεων θέσης που καταβάλλονται. Οποσδήποτε , οι καταβαλλόμενες συντάξεις είναι προσθέσιμες , δίχως περιορισμό, σε κάθε άλλη σύνταξη ή επίδομα.
- Στην Πορτογαλία οι αιρετοί τοπικοί άρχοντες πλήρους απασχόλησης δικαιούνται συνταξιοδότησης. Τα χρόνια άσκησης καθηκόντων αιρετού άρχοντα με πλήρη απασχόληση λογίζονται διπλάσια για συνταξιοδοτικούς λόγους.
- Στη Γερμανία μόνο οι δήμαρχοι που έχουν πλήρη απασχόληση, θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης.
Ο εκσυγχρονισμός και η προσέγγιση της ελληνικής τοπικής αυτοδιοίκησης στο ευρωπαϊκό αυτοδιοικητικό κεκτημένο αποτελεί μια δυναμική και διαρκή προσπάθεια , παρά τις δυσκολίες που υπήρξαν λόγω της οικονομικής κρίσης. Η αντιμισθία των αιρετών έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Η ιδιαίτερη δυναμική της πολιτικής εντολής της οποίας είναι φορείς οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης και η αναγκαιότητα υπεράσπισης ενός διαρκώς πιο αναβαθμισμένου ευρωπαϊκού κεκτημένου με αφετηρία τις κατευθύνσεις του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας του Συμβουλίου της Ευρώπης( κυρώθηκε στη χώρα μας με το Ν. 1850/1989 ) υποδεικνύουν την ανάγκη αναβάθμισης της καταστατικής θέσης των αιρετών.
Οι επιταγές του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας( Ε.Χ.Τ.Α.) για την καταστατική θέση των αιρετών αναφέρονται στο άρθρο 7: «1. Το καταστατικό των τοπικών αιρετών πρέπει να εξασφαλίζει την ελεύθερη άσκηση της εντολής τους. 2. Το καταστατικό πρέπει να επιτρέπει επαρκή οικονομική αποζημίωση για τα έξοδα που προκύπτουν από την άσκηση της εντολής καθώς και ενδεχομένως την οικονομική αποζημίωση των διαφυγόντων κερδών ή αμοιβή του παρεχόμενου έργου και αντίστοιχη κοινωνική κάλυψη., …».
Ηράκλειο Νοέμβριος 2019
Ζαχαρίας Εμμανουήλ Δοξαστάκης
Πρόεδρος της Ένωσης Δημάρχων Κρήτης