Με το προτεινόμενο Ν/Σ
Με το προτεινόμενο ν\σ το οποίο ήδη έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση( opengov.gr) μέχρι και τις 7\12\20, επιδιώκεται η αναμόρφωση του υφιστάμενου ρυθμιστικού πλαισίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών, του ν 4412\2016, με σκοπό την απλοποίηση, τη μείωση της γραφειοκρατίας, την αύξηση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών ανάθεσης & εκτέλεσης έργων και την αντιμετώπιση των υπερβολικά χαμηλών προσφορών.
Το πλήθος των προβλημάτων που εμφάνιζε το ρυθμιστικό πλαίσιο του ν. 4412\2016, , οδήγησε τη διοίκηση να προβεί σε πλέον των 300 τροποποιήσεων για την αντιμετώπισή τους,, αλλά δυστυχώς η προσπάθεια αυτή κρίθηκε, εκ του αποτελέσματος αναποτελεσματική και αποσπασματική. Η σημερινή συγκυρία,οικονομική & υγειονομική, επιτάσσει, ως ανάγκη, την άμεση βελτίωσητων διαδικασιών προετοιμασίας, ανάθεσης και εκτέλεσης έργων, με απώτερο στόχο την πραγματοποίηση δημόσιων επενδύσεων, την ταχύτερη απορρόφηση και αξιοποίηση των ενωσιακών κονδυλίων, ενόψει του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας(Recovery and Resilience Fund), για την υποστήριξη των οικονομιών των κρατών μελών της Ε.Ε.
Οι ρυθμίσεις που εισάγονται με το προτεινόμενο ν\σ αφορούν όλο το κοινωνικό σύνολο, το σύνολο των αναθετουσών αρχών της χώρας και το σύνολο των οικονομικών φορέων της Ελλάδας και του Εξωτερικού.
Εισαγόμενες (Προτεινόμενες) ρυθμίσεις
1. Ορισμοί εννοιών (άρθρο 1 ν\σ)
α. ΄΄ Έργο.΄΄ Ως ΄΄έργο΄΄νοείται το αποτέλεσμα ενός συνόλου οικοδομικών εργασιών ή εργασιών πολιτικού μηχανικού, το οποίο επαρκεί καθαυτό για την επιτέλεση οικονομικής ή τεχνικής λειτουργίας.
β.΄΄Απευθείας ανάθεση΄΄.Νοείται η διαδικασία ανάθεσης σύμβασης με ή χωρίς εκ των προτέρων δημοσιότητα κατά περίπτωση, στο πλαίσιο της οποίας οι αναθέτουσες αρχές\ αναθέτοντες φορείς αναθέτουν σύμβαση στον οικονομικό φορέα της επιλογής τους, κατόπιν έρευνας αγοράς, σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 118 και 328 (ν. 4412\16).
γ. ΄΄Ψηφιακό αρχείο βαθμολόγησης.΄΄ Είναι το ηλεκτρονικό αρχείο που τηρεί η Γενική Γραμματεία Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, στο οποίο εντάσσονται όλες οι τεχνικές εταιρείες που εκτελούν έργα.
δ. ΄΄Μελέτη». Είναι το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, που αποβλέπει ιδίως στην παραγωγή έργου ή στην επέμβαση σε έργο ή αφορά στον σχεδιασμό και την απεικόνιση έργου ή παραγωγικής διαδικασίας ή σε μεθόδους χωρικού σχεδιασμού και ανάπτυξης.
ε. ΄΄Τεχνικές υπηρεσίες΄΄ και ΄΄λοιπές συναφείς επιστημονικές υπηρεσίες΄΄.Είναι οι υπηρεσίες που συνίστανται στην παροχή γνώσεων και ικανοτήτων με τη διάθεση κυρίως συγκεκριμένου επιστημονικού προσωπικού και άλλων μέσων επί ορισμένου χρόνου, που προσδιορίζεται είτε ημερολογιακά είτε σε συνάρτηση με ορισμένο γεγονός της παραγωγικής διαδικασίας. Οι τεχνικές υπηρεσίες, μπορούν να έχουν ως αντικείμενο ιδίως :i)τη σύνταξη των τευχών δημοσίου διαγωνισμού έργου, μελέτης ή τεχνικής ή άλλης συναφούς επιστημονικής υπηρεσίας ii)τον έλεγχο και την επίβλεψη έργου ή μελέτης και iii)την υποστήριξη της αναθέτουσας αρχής στη διεξαγωγή ανάθεσης σύμβασης μελέτης έργου ή τεχνικής ή άλλης συναφούς επιστημονικής υπηρεσίας, στην επίβλεψη ή έλεγχο μελέτης και στη διοίκηση ή επίβλεψη ή έλεγχο έργου.
στ. ΄΄Επιβλέπων ελεγκτής μηχανικός΄΄ ή ΄΄ελεγκτής μηχανικός . Νοείται ο εγγεγραμμένος στο Μητρώο Επιβλεπόντων Ελεγκτών Μηχανικών, στον οποίο δύναται να ανατεθούν ο έλεγχος και η επίβλεψη των εκτελούμενων έργων προϋπολογισμού από εξήντα (60.000) ευρώ έως ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ.
2. Άρθρο 2 ν\σ →τροποποιεί το Α 32Α του ν 4412\16
Προηγείται της απόφασης ανάθεσης σύμβασης του άρθρου 32 του ν 4412\16 (Διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση) διαπραγμάτευση από τριμελές γνωμοδοτικό όργανο που συγκροτεί η αναθέτουσα αρχή και το οποίο εκδίδει γνώμη προς το αποφαινόμενο όργανο για την ανάθεση της σύμβασης. Στις περιπτώσεις που η προμήθεια έχει επείγοντα χαρακτήρα, τη διαπραγμάτευση μπορεί να αναλάβει η αρμόδια υπηρεσία της αναθέτουσας αρχής η οποία, στη συνέχεια εκδίδει σχετική γνώμη προς το αποφαινόμενο όργανο για την ανάθεση της σύμβασης.
3. Άρθρο 3 του ν\σ →τροποποιεί το Α 34 (εννοείται το ν 4412\16)
Παρέχεται εξουσιοδότηση για την έκδοση Υπουργικών Αποφάσεων, με τις οποίες καθίσταται υποχρεωτική η χρήση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών για συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών.
4. Άρθρο 5 του ν\σ→τροποποιεί το α 36
Επέκταση της υποχρεωτικής, για τις αναθέτουσες αρχές, της χρήσης των ηλεκτρονικών εργαλείων ανάθεσης δημόσιας σύμβασης με εκτιμώμενη αξία δαπάνης μεγαλύτερης των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ.
5. Άρθρο 10 του ν\σ→τροποποιεί το α 44.
Οι ίδιες αναθέτουσες αρχές κρίνουν αν διαθέτουν την απαραίτητη τεχνική επάρκεια ή εάν η τεχνική τους επάρκεια είναι ελλιπής, σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις έργων και μελετών. Σ΄ αυτές τις αναθέτουσες αρχές δίδεται η δυνατότητα εκτέλεσης έργων μέσω του θεσμού της επίβλεψης από πιστοποιούμενους φορείς. Προβλέπεται επίσης στους μη έχοντες τεχνική επάρκεια , η δυνατότητα να συνάπτουν προγραμματικές συμβάσεις κατά την έννοια της παρ. 6 του άρθρου 12 (ν. 4412\16).
6. Άρθρο 15 του ν\σ→τροποποιεί το α 49
Στα μεγάλα δημόσια έργα που εκτελούνται και έχουν υπαχθεί στις προβλέψεις του άρθρου 7Α του ν 2882\2001, επιτρέπεται η εκκίνηση της διαδικασίας της ανάθεσης με την κήρυξη της απαλλοτρίωσης και την ύπαρξη Έκθεσης Εκτίμησης.
7. Άρθρο 16 του ν\σ→τροποποιεί το α 50
Εισάγεται η δυνατότητα διενέργειας διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση σύμβασης μελέτης και κατασκευής έργου πριν την ολοκλήρωση της ΑΕΠΟ, η οποία όμως απαιτείται να ολοκληρωθεί μέχρι το πέρας της διαγωνιστικής διαδικασίας και πριν την ανακήρυξη αναδόχου ( υπό τον όρο οι εγκριθέντες περιβαλλοντικοί όροι να μην μεταβάλλουν ουσιωδώς το αντικείμενο του έργου).
8. Άρθρο 19 του ν\σ→τροποποιεί το α 58
Ορίζει, ότι σε περίπτωση ανάθεσης τμήματος σύμβασης σε υπεργολάβο, ελέγχεται από την αναθέτουσα αρχή η τεχνική ικανότητα του, αλλιώς η προσφορά καθίσταται απαράδεκτη.
9. Άρθρο 21 του ν\σ τροποποιεί το άρθρο 70
Εισάγεται υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής για έργα εκτιμώμενης αξίας άνω των 1.000.000€ να αναρτούν την μελέτη κατασκευής του έργου τουλάχιστον δύο μήνες πριν τη διενέργεια του διαγωνισμού. Η ρύθμιση αυτή εξασφαλίζει επαρκή χρόνο στους ενδιαφερόμενους να μελετήσουν το έργο και να αποφασίσουν αν θα συμμετάσχουν στο διαγωνισμό. Η ρύθμιση αυτή υπηρετεί την γενικότερη αντίληψη του ν\σ, ότι η μελέτη είναι υποχρεωτική και δεν επιδέχεται ουσιώδες αλλαγές, κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου.
10. Άρθρο 22 του ν\σ τροποποιεί το άρθρο 72
Εισάγεται ως νέος λόγος κατάπτωσης της εγγυητικής επιστολής του προσφέροντος οικονομικού φορέα, η περίπτωση που ο οικονομικός φορέας υποβάλλει μη κατάλληλη προσφορά , με παράλληλη συνέπεια τον αποκλεισμό του από τη συνέχεια της διαδικασίας ανάθεσης δημόσιας σύμβασης. Ταυτόχρονα με τη χρήση του ίδιου διοικητικού μέτρου , της κατάπτωσης της εγγυητικής , επιχειρείται να αποτραπεί η κατάθεση ασυνήθιστα χαμηλών οικονομικών προσφορών.
Ενισχύονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις με την πρόβλεψη της μη προσκόμισης εγγυητικής επιστολής και προστίθεται η περίπτωση της επιλογής του αναδόχου από κατάλογο(π.χ περίπτωση των συμβάσεων τεχνικής βοήθειας) ή μέσω ηλεκτρονικών καταλόγων.
Επίσης προτείνεται η αλλαγή της βάσης υπολογισμού των εγγυήσεων καλής εκτέλεσης. Προτείνεται ως βάση υπολογισμού ο αρχικός προϋπολογισμός αντί της συμβατικής αξίας. Αναπροσαρμόζεται το ποσοστό των εγγυήσεων καλής εκτέλεσης στις συμβάσεις προμηθειών και γενικών υπηρεσιών, σε 4% αντί του ισχύοντος 5%. Η διάταξη αυτή στοχεύει στην αντιμετώπιση των πολύ μεγάλων εκπτώσεων, που συχνά έχουν ως αποτέλεσμα την αδυναμία του οικονομικού φορέα να εκτελέσει την ανατιθέμενη σύμβαση.
11. Άρθρο 33 του ν\σ τροποποιεί το α 88
Προτείνεται η λήψη δέσμης μέτρων για να καταπολεμηθεί το φαινόμενο των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών. Ορίζεται όριο έκπτωσης, πάνω από το οποίο το προσφέρων υποχρεούται να υποβάλλει έγγραφες εξηγήσεις.
12. Άρθρο 34 του ν\σ τροποποιεί το α 90
Σε περίπτωση ισοδύναμων προσφορών προτείνεται να επιλέγεται η προσφορά με την υψηλότερη βαθμολογία τεχνικής προσφοράς, με σκοπό τον περιορισμό των αδικαιολόγητων αποκλεισμών για αυστηρά τυπικούς λόγους.
14. Άρθρο 48 του ν\σ τροποποιεί το α 116
Καταργείται η διαδικασία του συνοπτικού διαγωνισμού . Προτείνεται η προβλεπόμενη στο άρθρο 26 (ν 4412\16) ανοιχτή διαδικασία με τη χρήση εργαλείων e-procurement(ΕΣΗΔΗΣ) σε συμβάσεις με εκτιμώμενη αξία ανώτερη των 30.000€.
15. Άρθρο 49 του ν\σ τροποποιεί το α 117
Αντικαθίσταται το άρθρο 117 του ν 4412\16 και εισάγεται η έννοια των δημόσιων συμβάσεων ήσσονος σημασίας, για τις οποίες δεν απαιτείται η εφαρμογή διαδικασίας ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων και ορίζεται ότι οι πληρωμές των σχετικών δαπανών μπορούν να εκτελούνται ως εξόφληση έναντι νόμιμων φορολογικών παραστατικών.
Η διάταξη αυτή στοχεύει στην επίσπευση των διαδικασιών και αποφυγής του μεγάλου διοικητικού κόστους ανάθεσης για δαπάνες πολύ μικρής αξίας .
16. Το άρθρο 50 τροποποιεί το άρθρο 118
Αυξάνεται το χρηματικό όριο της απευθείας ανάθεσης από τις 20.000 στις 30.000ευρώ για τις συμβάσεις προμηθειών και γενικών υπηρεσιών και 60.000 ευρώ για τις συμβάσεις έργων και τις συμβάσεις των άρθρων 107-110 ν. 4412\16(ανάθεση συμβάσεων για κοινωνικές και άλλες ειδικές υπηρεσίες, αποκλειστικές συμβάσεις για ορισμένες υπηρεσίες). Για την τήρηση όμως των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των συμμετεχόντων, προτείνεται η προηγούμενη από την ανάθεση της σύμβασης δημοσίευση της σχετικής πρόσκλησης( με τις υφιστάμενες διατάξεις δεν λαμβάνει χώρα).
17. Το άρθρο 51 προσθέτει νέο άρθρο 118Α στο νόμο 4412\2016
Ορίζεται ότι οι αναθέτουσες αρχές δύνανται να προσφεύγουν στα συστήματα ηλεκτρονικών καταλόγων του άρθρου 35Α (ν 4412\16), εφόσον η αξία των συμβάσεων που ανατίθενται απευθείας, δεν υπερβαίνει ετησίως το ποσό των 40.000 ευρώ, ανά είδος αγαθού ή υπηρεσίας.
18. Άρθρο 52 τροποποιεί το άρθρο 119 (Συμβάσεις ενεργειών τεχνικής βοήθειας)
Ειδικότερα:
α) με την παρ. 2, δίνεται δίνεται στις αναθέτουσες αρχές η δυνατότητα ανάθεσης δημόσιας σύμβασης ενεργειών τεχνικής βοήθειας, που ανατίθεται στο πλαίσιο των συγχρηματοδοτούμενων έργων, μέχρι του ποσού των 60.000€, κατόπιν πρόσκλησης τριών τουλάχιστον, οικονομικών φορέων. Αυξάνεται επομένως το όριο εφαρμογής της υφιστάμενης διάταξης από 40.000€ σε 60.000€.
β) προβλέπεται η αύξηση του σχετικού ορίου της σύμβασης, από τις 60.000 ευρώ στις 100.000€ , ενώ παράλληλα διευρύνεται ο αριθμός των οικονομικών φορέων που προσκαλούνται να συμμετάσχουν στη διαδικασία ανάθεσης της σύμβασης.
19.Άρθρο 57 ν\σ τροποποιεί το α 136
Εισάγεται η δυνατότητα επίβλεψης των δημοσίων έργων από πιστοποιημένους οικονομικούς φορείς. Παρέχεται η δυνατότητα στις αναθέτουσες αρχές να αναθέτουν την επίβλεψη ενός δημόσιου έργου στον ιδιωτικό τομέα. Η ανάθεση γίνεται από την προϊσταμένη αρχή, κατόπιν πρότασης του αναδόχου τουλάχιστον τριών (3) κατάλληλων πιστοποιημένων φορέων και η αμοιβή βαρύνει τον Π\Υ του έργου, αλλά αποτελεί διακριτό ποσό της προσφοράς του.
20. Άρθρο 58 ν\σ τροποποιεί το ν 4412\16 και προσθέτει νέο άρθρο 136 Α
Με τις προβλέψεις του προτεινόμενου άρθρου παρέχεται η δυνατότητα σε μικρές αναθέτουσες αρχές, για την εκτέλεση έργων χαμηλού Π\Υ, να προβαίνουν σε διαδικασίες παροχής υπηρεσιών επίβλεψης από ιδιώτες μηχανικού εγγεγραμμένους σε ειδικό μητρώο, μέσω κλήρωσης. Ο προϋπολογισμός των έργων ορίζεται από 60.000 ευρώ- 1.000.000€.
21. Άρθρο 62 του ν\σ τροποποιεί το α 144
Επεκτείνεται η απαγόρευση τροποποίησης εγκεκριμένης μελέτης και προορίζεται η δυνατότητα τροποποίησης της κατά την εκτέλεση μόνο για διόρθωση σφαλμάτων ή συμπλήρωση ελλείψεων ή για απρόβλεπτες περιστάσεις που δημιουργήθηκαν κατά την εκτέλεση του έργου , με σύμπραξη του μελετητή που την εκπόνησε.
22. Άρθρο 87 του ν\σ αντικαθιστά το α174
Αναπροσαρμόζονται πλήρως οι ισχύουσες προθεσμίες διοικητικής επίλυσης της διαφοράς με τον καθορισμό σύντομων προθεσμιών. Προτείνεται η υποβολή ενστάσεων από τον ανάδοχο να μειωθεί σε δεκαπέντε (15) ημέρες από δύο (2) μήνες, προκειμένου να επισπευθούν οι διαδικασίες επίλυσης των διαφορών που μπορεί να προκύψουν.
Ανατίθεται η αρμοδιότητα στον Γραμματέα της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης να αποφαίνεται επί ενστάσεων για έργα που εκτελούν οι ΟΤΑ με εκτιμώμενη αξία σύμβασης κάτω των ορίων του άρθρου 5 του ν 4412\16(5.225.000 ευρώ).
23.Άρθρο 91 του ν\ς αντικαθιστά το α 184
Επιδίωξη περιορισμού των προθεσμιών εκτέλεσης μιας μελέτης, η οποία αποτελεί τη βάση για τη δημοπράτηση ενός έργου. Εισάγεται ανώτατο χρονικό όριο των 24 μηνών για καθυστερήσεις για τις οποίες δεν ευθύνεται ο ανάδοχος. Μετά το πέρας του χρονικού αυτού ορίου λύεται η σύμβαση.
24.Άρθρο 94 του ν\σ αντικ\τά το α 189
Καθιερώνεται μία ενιαία έγκριση της μελέτης, με κατάργηση των σταδίων παραλαβής της ακολουθώντας το πνεύμα αλλαγών που έχει ως στόχο την παραλαβή σε ένα στάδιο.
Αγαπητοί Συνάδελφοι,
Προσπάθησα να αναδείξω και να παρουσιάσω τις σημαντικότερες διατάξεις , που προτείνονται στο ν\σ που έχει ήδη τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και αναφέρεται στην αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των Δημοσίων Συμβάσεων.
Είναι αλήθεια πως ο νόμος 4412\2016 με τις δαιδαλώδεις και ασαφείς ρυθμίσεις του, δεν διαμόρφωσε ένα ευέλικτο και αποτελεσματικό πλαίσιο εκτέλεσης των δημοσίων έργων. Αυτό εξάλλου επιβεβαιώνεται από τις πολυάριθμες (εκατοντάδες) τροποποιήσεις που έχει υποστεί από το 2016 μέχρι και σήμερα.
Δεν διαφαίνεται,όμως, από τις διατάξεις του προτεινόμενου νομοσχεδίου, η σαφής κατεύθυνση &επιδίωξη της πολιτείας για τη δημιουργία ενός ευέλικτου,διαφανούς και αποτελεσματικού συστήματος παραγωγής των δημοσίων έργων. Μάλιστα οι πρόνοιες για την υποβοήθηση των Περιφερειών & των Δήμων για την ευχερή κατασκευή των έργων υποδομής τους δεν είναι σαφείς και συγκεκριμένες.
Ζαχαρίας Εμμ. Δοξαστάκης
Περιφερειακός Σύμβουλος
Εντεταλμένος για την Οργάνωση
των Υπηρεσιών